Sterrenwacht
Presikheaven
Kijk omhoog - en ontdek bijzondere hemelobjecten !
De Komeet komt!
In de tweede helft van oktober is direct na zonsondergang de komeet Tsuchinshan-ATLAS te zien!
Tussen 15 en 30 oktober kun je deze bekijken vanaf een plek met vrij uitzicht op de zuidwestelijke horizon.
Waarschijnlijk net niet met het blote oog, maar wel met een kleine binoculair of prisma-kijker, zoals links is afgebeeld.
Waar is komeet Tsuchinshan-ATLAS nu?
Op deze pagina lees je meer over de komeet, compleet met zoekkaartjes.
Tel bij genoemde tijdstippen 1 uur op om de Nederlandse tijd te krijgen.
Enkele bijzondere hemelobjecten
Hieronder staan enkele van de helderdere, interessantere hemelobjecten die an de avondhemel te zien zijn (zie ook de maandelijkse hemelkaart). De objecten zijn verdeeld in drie categorieën. Objecten die gemakkelijk met het blote oog (dus zonder optische hulpmiddelen) kunnen worden gezien, objecten die gemakkelijk met een verrekijker kunnen worden gezien, en objecten die een telescoop nodig hebben om tot hun recht te komen. Merk op dat alle objecten (behalve de afzonderlijke sterren) indrukwekkender lijken wanneer ze door een telescoop of een zeer grote verrekijker worden bekeken. Ze zijn zo gegroepeerd om de aandacht te vestigen op objecten die je kunt zien met de apparatuur (prismakijker of telescoop) waarover je beschikt.
Tips voor het observeren van de nachtelijke hemel
Bij het observeren van de nachtelijke hemel - en in het bijzonder bij deep sky-objecten zoals sterrenhopen, nevels en sterrenstelsels - is het altijd het beste om vanaf een donkere locatie te observeren. Kijk, als dat mogelijk is, vanaf een donkere locatie - weg van de lichtvervuiling die de steden omringt.
Je zult meer sterren zien nadat je ogen zich aan de duisternis hebben aangepast - gewoonlijk ongeveer 10 tot 20 minuten nadat je naar buiten bent gegaan.
Als je een zaklamp moet gebruiken om de sterrenkaart te bekijken, bedek de lamp dan met rood cellofaan. Zo blijft je zicht in het donker behouden.
Hoewel de Maan een van de mooiste objecten is om door een telescoop te bekijken, is haar licht zo helder dat het de hemel helderder maakt en daardoor veel van de zwakkere objecten moeilijk zijn te zien. Probeer daarom de avondhemel te observeren op maanloze nachten rond Nieuwe Maan of Laatste Kwartier.
Astronomische woordenlijst
Conjunctie - Een uitlijning van twee hemellichamen zodanig dat ze vanaf de aarde gezien de kleinste hoekafstand vertonen.
Sterrenbeeld - Een gedefinieerd gebied aan de hemel dat een sterrenpatroon bevat.
Diffuse nevel - Een gaswolk die verlicht wordt door nabije sterren.
Dubbelster - Twee sterren die dicht bij elkaar aan de hemel staan; ofwel verbonden door de zwaartekracht zodat ze om elkaar heen draaien
(binaire ster) ofwel op verschillende afstanden van de aarde liggend (optische dubbelster).
Ecliptica - De baan van het middelpunt van de zon aan de hemelbol gezien vanaf de aarde.
Elongatie - De hoekafstand van twee hemellichamen. Voor Mercurius en Venus treedt de grootste elongatie op wanneer zij zich,
gezien vanaf de aarde, op de grootste hoekafstand van de zon bevinden.
lj. (lichtjaar) - De afstand die een lichtstraal met een snelheid van 300.000 km/sec in één jaar aflegt.
Mag. (magnitude) - De helderheid van een hemellichaam zoals het aan de hemel verschijnt.
Open sterrencluster - Een groep van tientallen of honderden relatief jonge sterren.
Oppositie - Wanneer de Zon, aarde en een hemellichaam op één lijn staan. Dat object is dan de hele nacht te zien.
Planetaire nevel - De overblijfselen van een schil van gas die door een ster is weggeblazen.
Sep. (separatie) - afstand tussen twee objecten aan de hemel in boogseconden (").
Universele Tijd (UT) - Een tijdsysteem dat door astronomen wordt gebruikt. Ook bekend als Greenwich Mean Time.
De Nederlandse tijd loopt 1 uur voor in de wintertijd (MET of CET), en 2 uur voor in de zomertijd (MEZT of CEST).
Bijzondere sterren die je in juli en augustus gemakkelijk ziet met het blote oog:
Ster sterrenbeeld Beschrijving
Altair Aql Helderste ster in Aquila. Naam betekent "vliegende adelaar". Afstand=16.7 lj.
Arcturus Boo Oranje, reusachtige K-ster. Naam betekent "berenkijker". Afstand: 36.7 lj.
δ Cephei Cep Variabele ster. Mag varieert tussen 3.5 & 4.4 over 5,366 dagen. Heeft begeleider met Mag 6
Deneb Cyg Helderste ster in Cygnus. Een van de bekendste superreuzen. Afstand 1.400±200 lj.
α Herculis Her Halfregelmatige variabele. Magnitude varieert tussen 3.1 & 3.9 gedurende 90 dagen. Mag 5.4 begeleider.
Vega Lyr De 5e helderste ster aan de hemel. Een blauwwitte ster. Afstand: 25,0 lj.
Antares Sco Rode superreus. Naam betekent "rivaal van Mars". Afstand: 135.9 lj.
Polaris UMi De ster van de noordpool. Een telescoop onthult een ongerelateerde mag 8 begeleidende ster. Afstand: 433 lj.
Spica Vir Latijnse naam betekent "korenaar" en wordt getoond in de linkerhand van Virgo. Afstand: 250 lj.
Bijzondere objecten die je in juli en augustus gemakkelijk ziet met een prismakijker:
Object sterrenbeeld Beschrijving
η Aquilae Aql Heldere cepheïdevariabele. Mag varieert tussen 3,6 & 4,5 over 7,166 dagen. Afstand: 1.200 lj.
M3 CVn Gemakkelijk te vinden met een verrekijker. Kan met het blote oog gezien worden.
μ Cephei Cep Herschel's Granaatster. Een van de roodste sterren. Mag 3,4 tot 5,1 over 730 dagen.
Mel 111 Com Coma Berenices. 80 mag 5-6 sterren in 5 deg. Afstand: 283 lj. Leeftijd: 400 miljoen jaar.
χ Cygni Cyg Pulserende rode reus met lange periode. Magnitude varieert tussen 3.3 & 14.2 over 407 dagen.
M39 Cyg Kan onder goede omstandigheden met het blote oog te zien zijn. Afstand: 900 lj.
ν Draconis Dra Breed paar witte sterren. Een van de mooiste verrekijkerparen aan de hemel. Afstand: 100 lj.
M13 Her Mooiste bolhoop aan de noordelijke hemel. Ontdekt door Halley in 1714. Afstand: 23.000 lj.
M92 Her Zwakker en kleiner dan M13. Gebruik een telescoop om de sterren op te lossen.
ε Lyrae Lyr Beroemde dubbele dubbelster. Een verrekijker toont een dubbelster. In een telescoop zijn beide ook dubbel.
R Lyrae Lyr Halfregelmatige variabele. De magnitude varieert tussen 3,9 en 5,0 gedurende 46,0 dagen.
M12 Oph Dicht bij de helderdere M10. Afstand: 18.000 lj.
M10 Oph 3 graden van de zwakkere M12. Beide zijn te zien met een verrekijker. Afstand: 14.000 lj.
IC 4665 Oph Grote, verspreide open sterrenhoop. Zichtbaar met verrekijker.
6633 Oph Verspreide open sterrenhoop. Zichtbaar met verrekijker.
M15 Peg Enige bolhoop waarvan bekend is dat deze een planetaire nevel bevat (Mag 14, d=1"). Afstand: 30.000 lj.
M8 Sgr Lagunenevel. Heldere nevel in tweeën gedeeld door een donkere baan. Afstand: 5.200 lj.
M25 Sgr Heldere cluster op ongeveer 6 graden N van het deksel van de theepot. Afstand: 1,900 lj.
M22 Sgr Een spectaculaire bolvormige sterrenhoop. Telescoop laat sterren zien. Afstand: 10.000 lj.
M4 Sco Een nabije bolhoop. Kan net zichtbaar zijn zonder optische hulpmiddelen. Afstand=7.000 lj.
M6 Sco Vlindercluster. 30: sterren in 7x verrekijker. Afstand=1.960 lj.
M7 Sco Schitterende open sterrenhoop. Met het blote oog zichtbaar. Leeftijd: 260 miljoen jaar. Afstand: 780 km.
M5 Ser Fraaie bolvormige sterrenhoop. Telescoop onthult afzonderlijke sterren. Afstand: 25.000 lj.
Mizar & Alcor UMa Met goed zicht of een verrekijker zijn 2 sterren te zien. Geen dubbelster. Mizar heeft een mag 4 begeleider.
Cr 399 Vul Kleerhanger-asterisme of "Brocchi's Cluster". Geen echte sterrenhoop. Afstand 218 tot 1.140 lj.
Bijzondere objecten die je in juli en augustus kunt zien met een telescoop:
Object sterrenbeeld Beschrijving
ε Boötis Boo Rode reuzenster (mag 2.5) met een blauwgroene begeleider van mag 4.9. Sep: 2.8". Moeilijk te splitsen.
M94 CVn Compact bijna rechtopstaand spiraalstelsel. Afstand: 15 miljoen lj.
M51 CVn Draaikolkstelsel. Eerste met spiraalstructuur. Afstand: 25 miljoen lj.
M64 Com Zwartoogstelsel. Ontdekt door J.E. Bode in 1775 - "een kleine, nevelige ster".
Albireo Cyg Prachtige dubbelster. Contrasterende kleuren van oranje en blauwgroen. Sep=34.4".
61 Cygni Cyg Aantrekkelijke dubbelster. Mags 5.2 & 6.1 oranje dwergen. Afstand: 11.4 lj. Sep=28.4".
γ Delphini Del Lijkt geel & wit. Mags 4.3 & 5.2. Afstand: 100 lj. Struve 2725 dubbel in hetzelfde veld.
β Lyrae Lyr Verduisterende dubbelster. Mag varieert tussen 3.3 & 4.3 over 12.940 dagen. Zwakkere mag 7.2 blauwe ster.
M57 Lyr Ringnevel. Prachtig object. De vorm van een rookring. Afstand: 4.100 lj.
M23 Sgr Langwerpige sterrenhoop. Telescoop nodig om sterren te tonen. Afstand: 2100 km.
M20 Sgr Trifidnevel. Een telescoop toont 3 stofbanen die de nevel trisecteren. Afstand: 5.200 lj.
M21 Sgr Een mooie en indrukwekkende sterrenhoop. Afstand: 4.200 lj.
M17 Sgr Omega Nevel. Bevat de sterrenhoop NGC 6618. Afstand: 4.900 lj.
M11 Sct Wilde Eend-Cluster. Lijkt op een bolhoop door een verrekijker. V-vormig. Afstand: 5.600 lj.
M16 Ser Adelaarsnevel. Vereist een telescoop met grote opening. Afstand: 8.150 ly